qucen1994: HAI ĐỨA TRẺ

Thạch Lam, tuy là một trong những cây bút chủ chốt của Tự lực văn đoàn nhưng tư tưởng thẩm mỹ lại hướng về những kiếp người nghèo cơ cực trong xã hội với sự thông cảm và xót thương. “Hai đứa trẻ” là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của ông: hiện thực và trữ tình. Là truyện ngắn có cốt truyện đơn giản nên sức hấp dẫn của nó chính là chất thơ của truyện. Tác phẩm miêu tả khung cảnh một phố huyện nhỏ về đêm và tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ: Liên và An.

Liên và An được mẹ giao cho trông coi một cửa hàng nhỏ ở một phố huyện gần một cái ga xép. Trong cái bốn bề chìm chìm nhạt nhạt của đêm, bỗng có tiếng động mạnh và những luồng sáng mạnh của một chuyến xe lửa kéo qua hàng ngày. Hai chị em ngày nào cũng vừa trông hàng vừa chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về. Khi tàu đi, chị em Liên mới chịu đóng cửa hàng.

Mở đầu tác phẩm mở ra bức tranh ngày tàn của phố huyện đẹp, buồn man mác gợi nên sự nghèo nàn tàn lụi của phớ huyện. Phố huyện là một thị trấn nhỏ và nghèo. Xung quanh là cánh đồng và xóm làng. Gần bờ sông. Có đường sắt chạy qua, có một ga tàu. Chiều hè tiếng ếch nhái râm ran. Đên xuống, phố vắng, tối im lìm. Rất ít đèn. Chợ chiều vãn. Chỉ có vài đứa bé lang thang đi lại nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre… bóng chập chờn.

“ Chiều, chiều rồi, một chiều êm ả như ru và thoảng qua gió mát “. Trong không gian đó, xuất hiện ở con người ở phố huyện: những đứa trẻ con nhà nghèo, mẹ con chị Tí, bác phở Siêu, gia đình bác Xẩm...với kiếp sống quẩn quanh, bế tắc và buồn tẻ. “ Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ thường ngày của họ “. Mẹ con chị Tí tối đến dọn hàng nước dưới gốc bàng; dọn hàng từ chập tối cho đến đêm “chả kiếm được bao nhiêu?”. Thằng cu bé con chị Tí - xách điếu đóm và khiêng 2 cái ghế trên lưng ở trong ngõ đi ra trông thật tội nghiệp. Bà cụ Thi hơi điên, cười khanh khách, ngửa cổ ra đàng sau, uống một hơi cạn sạch cút rượu, lảo đảo lần vào bóng tối. Vợ chồng bác xẩm “tiếng đàn bầu bần bật”, thằng con bò ra đất… Bác phở Siêu gánh hành đi trong đêm, tiếng đòn gánh kĩu kịt, bóng bác mênh mang,… Phở của bác là món quà xa xỉ mà chị em Liên không bao giờ mua được. Phố tối, đường ra sông tối, cái ngõ vào làng lại sẫm đen hơn. Một vài ngọn đèn leo lét… Ngọn đèn con của chị Tí, bếp lửa của bác Siêu chiếu sáng một vùng đất cát, ngọn đèn của Liên từng hột sáng lọt qua phên nứa… Chính từ cuộc sống này, Liên và An như khao khát chờ đợi một thứ ánh sáng khác với thứ ánh sáng leo lét, tối tăm của phố huyện. Con người phố huyện âm thầm, lạnh lẽo. Họ đều là những người nghèo. Tuy có cuộc sống tối tăm và buồn chán nhưng họ vẫn ánh lên vẻ đẹp của tình người và hy vọng về một ngày mai tươi sáng. “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ” Cách viết nhẹ nhàng, đầy xót thương, thấm một nỗi buồn thấm thía, qua đó Thạch Lam đã cho ta thấy một phố huyện nghèo, yên tĩnh và đầy bóng tối.

Riêng đối với Liên và An đêm nào cũng đợi tàu không phải để bán hàng mà để được nhìn “ hoạt động cuối cùng của đêm khuya “. Nhìn cảnh đêm Liên cảm nhận được một buổi chiều quê tuy buồn nhưng cảnh vật thật gần gũi và thân thuộc. Liên là người giàu lòng nhân ái , biết quan tâm đến mọi người xung quanh. Cô động lòng thương những đứa trẻ nhặt rác nhưng không thể giúp gì được. An thật ngây thơ. An trước lúc ngủ còn dặn Liên đánh thức khi tàu đến. Liên cảm thấy cô đã lớn, đảm đang, kiêu hãnh vì cái dây xà tích bạc ở thắt lưng “vì nó tỏ ra chỉ là người con gái lớn và đảm đang”. Đợi tàu là đợi những mơ tưởng, đợi ánh sáng. Từ xa âm thanh đoàn tàu vang động cả một vùng “ tiếng xe dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi “. Lại gần, đoàn tàu như một thế giới khác, lố nhố “ trên những toa hạng sang trọng, đồng và kền lấp lánh và các cửa kính sáng “, “ các toa đèn sáng trưng chiếu sáng cả xuống đường ...”. Với chị em Liên, trong ký ức và hiện tại “Hà Nội xa xăm. Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua”. Chuyến tàu là biểu hiện của sự sống náo nhiệt, đầy ánh sáng. Con tàu gợi nhớ kỷ niệm tuổi thơ: ngày bố còn đi làm, mẹ nhiều tiền được hưởng những thức quà ngon lạ, được đi chơi bờ hồ, uống những cốc nước lạnh xanh đỏ. Đoàn tàu đã mang lại thế giới khác, thế giới của ánh sáng, của ước mơ. Thế giới ấy khác hẳn đối với cuộc đời của Liên, của dân nghèo phố huyện. Con tàu đã đưa cả phố huyện ra khỏi cảnh sống tù đọng, u uẩn.

Giấc ngủ của Liên, lúc đầu mờ dần đi “giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết…” về sau “mặt chị nặng dần”, chìm dần vào “ngập vào giấc ngủ yên tĩnh,… tĩnh mịch và đầy bóng tối”.

Tác phẩm “Hai đứa trẻ” vừa hiện thực vừa lãng mạn trữ tình. Cảnh đợi tàu thật xúc động. Một ngồi bút tinh tế tạo ra những trang văn xuôi nhẹ nhàng đầy chất thơ. Một trái tim đầy tình người. Qua đó, ta cảm nhận được tình cảm xót thương của Thạch Lam đối với những con người sống nghèo khổ. Đồng thời ông còn biểu lộ sự trân trọng trước mong ước của họ về ngày mai tươi sáng hơn.